SER czy ESTAR? 10 kryteriów by rozróżnić czasowniki "być"
Jeśli tu trafił_ś, już pewnie wiesz, że oba te czasowniki tłumaczymy jako być. Ale skąd wiedzieć, kiedy użyć danego czasownika? Jakie są zasady? W jakich okolicznościach zastąpienie jednego drugim nadal ma sens, ale zmienia znaczenie zdania? Po przeczytaniu tego artykułu, wszystkie te kwestie staną się jasne. ¡Vamos!
Czasowniki ser i estar to dwa hiszpańskie odpowiedniki polskiego czasownika być, które sprawiają trudność uczącym się, ponieważ w języku polskim (i wielu innych językach) istnieje tylko jedna forma. W hiszpańskim jednak wybór między ser a estar zależy od znaczenia zdania i kontekstu.
Ser i estar a polski czasownik „być” – kluczowe różnice
W języku polskim mamy tylko jeden czasownik być, natomiast w języku hiszpańskim istnieją dwa: ser i estar. Generalna zasada użycia każdego z nich jest następująca:
- SER używamy do opisu cech stałych.
- ESTAR używamy do opisu cech i stanów zmiennych.
Jak odmieniają się czasowniki „ser” i „estar”?
Tak się składa, że oba te czasowniki są w hiszpańskim nieregularne, to znaczy, że ich odmiana nie wpasowuje się w schemat ogólnej odmiany czasowników regularnych. Zaraz przyjrzymy się ich odmianom, polecam Ci zwrócić szczególną uwagę na końcówki i akcenty.
Odmiana czasownika „ser” w czasie teraźniejszym (presente de indicativo)
| Persona | Tiempo Verbal |
|---|---|
| yo | soy |
| tú | eres |
| él/ella/usted | es |
| nosotros | somos |
| vosotros | sois |
| ellos/ellas/ustedes | son |
Typowe błędy w odmianie tych czasowników
Częstym błędem jest zapominanie o tilde, czyli akcencie graficznym w formach czasownika ESTAR i odwrotnie, pisanie ich nad sois, czyli formie vosotros czasownika SER.
Kiedy używać czasownika „ser”? Najważniejsze zastosowania
Jak już wspominałam, czasownika ser używamy do opisywania cech stałych. Ta zasada nie jest jednak uniwersalną receptą, ponieważ często nie jest do końca jasne, czy dana cecha jest stała, czy nie. Poniżej znajdziesz 10 przypadków językowych, w których używamy czasownika ser. Najważniejsze z nich to: identyfikowanie i definiowanie, cechy wyglądu i charakter, pochodzenie, zawód, wyznanie, godzina, miejsce i czas wydarzenia.
Identyfikowanie lub definiowanie
- Soy Marina. | Jestem Marina.
- Esto es un árbol. | To jest drzewo.
- Seat Ibiza no es un coche deportivo. | Seat Ibiza nie jest samochodem sportowym.
Opis cech ludzi, zwierząt i rzeczy.
Opis wyglądu, charakteru i cech szczególnych różnych zjawisk, w ostatnim przypadku używając przymiotników takich jak: niesamowity, trudny, logiczny, niemożliwy, znany, niewidzialny, skomplikowany, itd.
- Alejandro es delgado y simpático. | Alejandro jest szczupły i jest sympatyczny.
- Los árboles en mi jardín son pequeños, pero muy viejos. | Drzewa w moim ogrodzie są małe, ale bardzo stare.
- Este tema es complicado. | Ten temat jest skomplikowany.
- Es imposible. | To niemożliwe.
Pochodzenie i narodowość
- Jorge es de Valencia. | Jorge jest z Walencji.
- Somos polacos*. | Jesteśmy Polakami.
*Pamiętaj, że w hiszpańskim nazwy narodowości pisze się małą literą.
Religia i ideologia
- Ellas son budistas. | One są buddystkami.
- Esta política es de izquierdas. | Ta polityk jest z lewicy.
Miejsce i czas wydarzeń
- La exposición es en el Museo del Prado. | Wystawa jest w Muzeum Prado.
- La reunión es mañana. | Zebranie jest jutro.
Zawód i role społeczne
- Manolo es cartógrafo. | Manolo jest kartografem.
- Eres estudiante de español. | Jesteś uczniem hiszpańskiego.
Temperatura
Ser używamy do opisania temperatury w sposób bardziej formalny. Standardowo określamy ją czasownikiem hacer lub haber, a kolokwialnie nawet z estar, o czym przeczytasz poniżej.
- Hoy la temperatura es de 25 grados. | Dzisiaj mamy temperaturę wysokości 25 stopni.
Czas
Dzień, godzina, pora dnia, miesiąc, rok, pory roku, epoki, wieki etc.
Uwaga! Czas w którym obecnie się znajdujemy możemy potocznie opisać za pomocą estar. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w okolicznościach użycia estar poniżej.
- Hoy es viernes. | Dzisiaj jest piątek.
- Cuando reverdece todo sé que es primavera. | Kiedy wszystko się zieleni, wiem że jest wiosna.
Materiał wykonania
- Esta botella es de cristal. | Ta butelka jest ze szkła.
Relacje i przynależność
- Amanda es su tía. | Amanda jest jego ciotką.
- No lo sé, es tu casa. | Nie wiem, to jest twój dom.
Kiedy używać czasownika „estar”? Najważniejsze zastosowania
Czasownika estar używamy do opisywania cech zmiennych. Jednak nie zawsze potrafimy jasno stwierdzić, czy coś jest zmienne czy stałe. Poniżej znajdziesz 10 okoliczności językowych, w których używamy czasownika estar. Najważniejsze z nich to: położenie, stany emocjonalne, fizyczne i zdrowia, cechy i stany przejściowe.
Położenie fizyczne, lokalizacja
- El vaso está en el lavavajillas. | Szklanka jest w zmywarce.
- Sevilla está en Andalucía. | Sewilla jest w Andaluzji.
- No estoy en casa. | Nie ma mnie w domu.
Emocje i stany psychiczne
- Carlota está emocionada con su nuevo trabajo. | Carlota jest podekscytowana nową pracą.
- Estás deprimido últimamente. | Ostatnio jesteś przybity.
Stany fizyczne i zdrowia
- Estoy cansada. | Jestem zmęczona.
- Juan está pachucho*. | Juan jest zasmarkany.
*To potoczne określenie oznacza kiepski stan zdrowia, lekkie przeziębienie, ale nie poważną chorobę.
Stany przejściowe i tymczasowe
Limpio (czysty), sucio (brudny), lleno (pełny), vacío (pusty), enamorado (zakochany), casado (żonaty lub zamężna), viudo (wdowiec), divorciado (rozwodnik), soltero (singiel), caliente (ciepły), frío (zimny) itd.
- Las ventanas están sucias.
- El café está caliente.
Działania w trakcie wykonywania (estar + gerundio)
Ta konstrukcja służy do opisania czynności ciągłej, która ma miejsce w danym momencie, lub działa się w przeszłości i chcemy podkreślić ciągłość akcji. Gerundio to forma czasownika zakończona na -ando (czasowniki -AR) lub -iendo (czasowniki -ER i -IR)
- Estoy leyendo un artículo ahora mismo. | W tej chwili czytam artykuł na blogu.
- Ayer estuve durmiendo casi todo el día. | Wczoraj spałam przez cały dzień.
Tymczasowe zajęcie (estar de)
Nie chodzi tu o zawód, który łączymy z ser, ale tymczasową pracę. Możemy przetłumaczyć to kolokwialnie jako robić jako lub robić za. Należy użyć konstrukcji estar de.
- Este verano Ana está de camarera en un chiringuito de Málaga. | Tego lata Ana robi jako kelnerka w jakimś beach barze w Maladze.
Temperatura (estamos a)
Do opisu temperatury używamy zazwyczaj czasownika hacer (Hace 20 grados), lub formalnie ser, o czym wspominam wyżej. W potocznych sytuacjach możemy też użyć czasownika estar do opisu temperatury, ale koniecznie w formie estamos a.
- Hoy en Madrid estamos a 38 grados, ¡qué bochorno! | Dzisiaj w Madrycie mamy 38 stopni. Ale skwar!
Czas (estamos a/en)
Podobnie jak wyżej, choć czas zazwyczaj wyrażamy z ser o czym wcześniej pisałam, kolokwialnie możemy powiedzieć estamos a + dzień, lub estamos en + miesiąc, pora roku, rok, itd.
- Estamos a jueves. | Jest czwartek.
- Ya estamos en junio y aún no hace calor, qué raro. | Dziwne, już mamy czerwiec, a jeszcze nie jest gorąco.
Wygląd tymczasowy
Kiedy chcemy powiedzieć, że coś lub ktoś wygląda jakoś w danym momencie, tymczasowo lub w porównaniu z tym jak wyglądał wcześniej, możemy użyć czasownika estar.
- ¡Qué guapo estás!| Ale przystojnie wyglądasz!
- ¡Qué alto estás con estos tacones! | Ale jesteś wysoka w tych obcasach.
- Este árbol está más grande que el año pasado. | To drzewo jest wyższe niż w zeszłym roku.
Rezultat działania
- La puerta está abierta. | Drzwi są otwarte.
- El informe está hecho. | Raport jest zrobiony.
Konkretne stany takie jak:
To takie określenia jak: bien (dobrze), mal (źle), vivo (żywy), muerto (martwy), roto (zniszczony, złamany), loco (szalony), harto (mieć powyżej uszu), etc.
- Estoy bien, gracias. | U mnie dobrze, dziękuję
- Su padre está muerto. | Jego ojciec nie żyje.
- Este hombre está loco. | Ten mężczyzna jest szalony.
Ser i estar – różnice w znaczeniu tych samych przymiotników
Pewne przymiotniki zmieniają znaczenie w zależności od tego, czy użyjemy ich z ser lub estar. Na przykład ser claro to cecha wyglądu, oznacza że coś jest jasnego koloru lub jasne w kontekście światła (fizycznie). Z kolei estar claro oznacza, że coś jest zrozumiałe. Poniżej znajdziesz najpopularniejsze przymiotniki, które występują z tymi dwoma czasownikami oraz ich wyjaśnienie.
Jak zmienia się znaczenie przymiotników w zależności od czasownika?
Najczęściej to cechy fizyczne definiowane są czasownikiem ser, ale niestety nie zawsze.
Poniższa tabela przedstawia popularne przymiotniki (w środkowym rzędzie), ich znaczenie
Lista popularnych przymiotników, które zmieniają znaczenie
Ser, estar i haber – kiedy używać którego?
Oprócz ser i estar mamy jeszcze trzeci czasownik oznaczający «być» – haber. Używamy go w formie bezosobowej hay i zawsze z rodzajnikiem nieokreślonym (un, una, unos, unas). Formy hay używamy, gdy mówimy o istnieniu lub obecności czegoś w danym miejscu.
Ćwiczenia – sprawdź swoją wiedzę!
1. Wybierz poprawną formę: ser czy estar?
a) Madrid (es / está) la capital de España.
b) Nosotros (somos / estamos) en el restaurante, esperando al camarero.
c) Ellos (son / están) muy felices porque se van de vacaciones.
d) ¡Eso (es / está) imposible!
e) Tu hermana (es / está) muy simpática.
f) Hoy (es / está) lunes.
g) Los libros (son / están) sobre la mesa.
h) Yo (soy / estoy) estudiante de filología hispánica.
i) Ella (es / está) cansada después del trabajo.
j) Tú (eres / estás) profesor, ¿verdad?
2. Uzupełnij zdania odpowiednim czasownikiem
a) Hoy ___ muy cansada. No dormí bien.
b) Mi hermano y yo ___ estudiantes de la universidad.
c) Ahora mismo, nosotros ___ en casa viendo una película.
d) Vosotros ___ de España, ¿verdad?
e) Mi padre ___ médico en un hospital muy grande.
f) Ahora ellos no pueden hablar, porque ___ ocupados.
g) Tú ___ muy amable y simpático.
h) La reunión ___ en la oficina principal.
i) Los niños ___ jugando en el parque.
j) Yo ___ en la cafetería con mis amigos.
Odpowiedzi do ćwiczeń
Ćwiczenie 1
a) es
b) estamos
c) están
d) es
e) es
f) es
g) están
h) soy
i) está
j) eres
Ćwiczenie 2
a) estoy
b) somos
c) estamos
d) sois
e) es
f) están
g) eres
h) es
i) están
j) estoy
Hiszpanie na wywczasie
Gdzie Hiszpanie spędzają lato? Plaża, góry, a może rodzinne pueblo? Odkryj, jak wygląda urlop po hiszpańsku i co robią, by w pełni cieszyć się wakacjami.
Poprawna wymowa języka hiszpańskiego – przewodnik głoska po głosce
Poprawna wymowa to klucz do skutecznej komunikacji. Hiszpański bardzo różni się od polskiego pod względem dykcji, dlatego praca nad dykcją jest bardzo istotna.
Tener odmiana – Jak poprawnie używać czasownika w hiszpańskim
Czasownik tener to jeden z podstawowych czasowników w języku hiszpańskim. Służy do wyrażania mnóstwa rzeczy, dlatego musisz znać jego odmianę